Przegląd orzecznictwa: Wyższy Sąd Krajowy w Saarbrücken, wyrok z dnia 8 lutego 2017 r. – 5 U 29/16. Odpowiedzialność nadawcy za uszkodzenie pojazdu

Stan faktyczny sprawy:

Przewoźnik otrzymał zlecenie jako podwykonawca na transport jedenastu arkuszy blachy o wadze ponad 6 ton na terytorium Niemiec. W punkcie załadunku blachy zostały załadowane na ciężarówkę w pozycji stojącej na matach antypoślizgowych i zabezpieczone przez kierowcę pięcioma pasami mocującymi. Kiedy przewoźnik wyraził swoje obawy co do metody transportu, nadawca wyjaśnił, że arkusze były już kilkukrotnie transportowane w ten sposób bez żadnych uszkodzeń. Podczas transportu blachy przewróciły się i uszkodziły nadwozie oraz plandekę ciężarówki. W wyniku tego zdarzenia przewoźnik nie był w stanie kontynuować transportu towarów. Przewoźnik zażądał odszkodowania od swojego klienta i wyjaśnił, że przewrócenie się blach było spowodowane brakiem odpowiedniego zabezpieczenia w połączeniu z niewłaściwym załadunkiem towaru. Klient był odpowiedzialny za powstałe szkody, niezależnie od winy. Nie było żadnych nadzwyczajnych manewrów podczas jazdy, które narażałyby przewożony towar na działanie szczególnych sił.

Obowiązki nadawcy i przewoźnika podczas załadunku

Odpowiedzialność za transport na terenie Niemiec reguluje § 412 ust. 1 niemieckiego Kodeksu handlowego (Handelsgesetzbuch), dalej jako HGB. Zgodnie z nim nadawca jest zasadniczo odpowiedzialny za załadunek przewożonych towarów. Nadawca musi załadować towar w taki sposób, aby był on chroniony przed wpływami zewnętrznymi podczas transportu i aby przewoźnik nie poniósł żadnych szkód. Załadunek obejmuje umieszczenie przewożonych towarów na naczepie ciężarówki i ich bezpieczne zabezpieczenie. Jeśli samochód ciężarowy zostanie uszkodzony podczas transportu z powodu niewłaściwego załadunku, zabezpieczenia ładunku lub opakowania, przewoźnik może wystąpić z roszczeniami wobec nadawcy o zwrot niezbędnych kosztów naprawy, kosztów pojazdu zastępczego i utraconego frachtu w niezbędnym dla naprawy czasie.

Z drugiej strony przewoźnik ma obowiązek tzw. bezpiecznego załadunku. Oznacza to, że przewoźnik musi zapewnić, aby sposób załadunku nie wpływał negatywnie na bezpieczeństwo operacyjne, a tym samym na bezpieczeństwo w ruchu drogowym ciężarówki.

Możliwe przyczynienie się przewoźnika do powstania szkody w przypadku załadunku przez nadawcę

Przyczynienie się przewoźnika do powstania szkody jest możliwe zgodnie z § 414 ust. 2 HGB, jeśli kierowca podczas załadunku jest w stanie rozpoznać, że towary nie są odpowiednio zabezpieczone przez nadawcę i że możliwe jest uszkodzenie ładunku podczas wykonywania transportu. W takich przypadkach kierowca musi uzyskać polecenie od klienta. Jeśli nie uzyska polecenia od klienta, ponosi częściową odpowiedzialność w przypadku uszkodzenia.

Odpowiedzialność za właściwe opakowanie

Nadawca jest odpowiedzialny za właściwe zabezpieczenie przewożonego towaru. Zgodnie z § 414 ust. 2 HGB ponosi on odpowiedzialność za wszelkie szkody i wydatki poniesione przez przewoźnika z powodu niewłaściwego opakowania, nawet jeśli nie ponosi winy. Opakowanie bezpieczne dla transportu zgodnie z § 411 zdanie 1 HGB wymaga, aby towary były zapakowane, jeżeli mogą być transportowane wyłącznie w stanie zapakowanym, przy użyciu środków transportu dostarczonych zgodnie z umową, a opakowanie w tym przypadku musi zapewniać, że przewidywalne warunki transportu, takie jak typowe wibracje, siły odśrodkowe w ciasnych zakrętach, efekty hamowania i ruch towarów na środkach transportu, nie mogą mieć szkodliwego wpływu na same towary lub na środek transportu przewoźnika.

Wyłączenie odpowiedzialności

Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności, jeśli nadawca nalega na wykonanie przewozu pomimo wyraźnych ostrzeżeń, a obawy kierowcy zostały wyjaśnione poprzez zapewnienie o bezpieczeństwie przewozu.

Orzeczenie sądu

Główny przewoźnik, który sam nie wykonuje umowy przewozu, ale zleca to innemu przewoźnikowi, podwykonawcy, we własnym imieniu i na własny rachunek, zawiera z nim niezależną (podwykonawczą) umowę przewozu. Jest on nadawcą w rozumieniu § 407 HGB, ponieważ jest partnerem umownym ( podwykonawcy) przewoźnika.

Podwykonawca jest uprawniony do roszczeń na podstawie § 414 HGB tylko wobec swojego nadawcy, tj. głównego przewoźnika, a nie wobec pierwotnego nadawcy.

Decydującym czynnikiem dla współodpowiedzialności przewoźnika zgodnie z § 414 ust. 2 HGB jest to, czy przewoźnik zdaje sobie sprawę, że towar nie jest opakowany w sposób bezpieczny dla transportu lub eksploatacji, lub czy ryzyko wystąpienia szkody jest dla przewoźnika oczywiste w danych okolicznościach. Jeżeli jest on świadomy lub posiada dowody na istnienie wady opakowania, musi powiadomić nadawcę, aby dać mu możliwość wydania poleceń (§ 418 HGB).

Ponieważ przewoźnik w tej sprawie przekazał swoje obawy i uzyskał dyspozycje od nadawcy, tj. głównego przewoźnika, mógł domagać się odszkodowania za szkody wyrządzone pojazdowi ciężarowemu. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności na podstawie § 425 HGB, jeśli nadawca nalega na rozpoczęcie podróży pomimo wyraźnych ostrzeżeń.

Zalecenia i uwagi

Zalecamy, aby zarówno przewoźnicy, jak i nadawcy zapoznali się z przepisami niemieckiego kodeksu handlowego w celu dokładnego poznania swoich praw i obowiązków. Jak pokazuje powyższa sprawa, krótkie wyjaśnienie może prowadzić do odwrócenia odpowiedzialności, a tym samym do odpowiedzialności przedsiębiorcy.