Odpowiedzialność przewoźnika przez podpis na liście przewozowym CMR lub liście załadunkowej

W codziennej praktyce wielokrotnie zdarza się, że kierowcy ciężarówek podpisują list przewozowy CMR lub listę załadunkową przy odbiorze ładunku „w ciemno”, nie sprawdzając, czy wymienione towary zostały faktycznie w całości załadowane na ciężarówkę.

Istnieje wiele przyczyn takiego stanu rzeczy, takich jak brak współpracy między pracownikami załadunku a kierowcą, brak znajomości języka lub wygoda kierowcy. Jeśli po dostarczeniu towaru okaże się, że brakuje części ładunku wymienionego w liście przewozowym lub liście załadunkowym, regularnie prowadzi to do odpowiedzialności przewoźnika.

W 2014 r. Federalny Sąd Najwyższy musiał rozstrzygnąć następujący stan faktyczny: Przewoźnikowi zlecono przewóz dużej liczby paczek, w tym paczki karboplatyny o wartości towarowej sięgającej 78.000 EUR. Kierowca znajdował się w kabinie ciężarówki podczas załadunku. Po zakończeniu procesu załadunku kierowca podpisał przedstawioną mu listę załadunkową, na której widniała również paczka zawierająca karboplatynę, z adnotacją „Przyjęto powyższą przesyłkę”. Kierowca zamknął ciężarówkę, która do tego czasu była otwarta, i rozpoczął podróż. Kiedy ciężarówka dotarła do punktu rozładunku, paczka zawierająca karboplatynę zaginęła.

Wyrok Federalnego Sądu Najwyższego

Zgodnie z art. 17 ust. 1 CMR przewoźnik odpowiada za zaginięcie towaru, jeżeli zaginięcie nastąpiło w czasie między przejęciem towaru a jego wydaniem.  Kierowca przejął towar w momencie, gdy udał się do biura z pracownikami magazynu. W tym momencie kierowca miał możliwość zabezpieczenia towaru przed uszkodzeniem poprzez zamknięcie ciężarówki.

Przewoźnik nie może skutecznie powoływać się na domniemanie dowodu zgodnie z art. 9 ust. 2 CMR. Zgodnie z tym przepisem domniemywa się, dopóki nie zostanie udowodnione inaczej, że liczba opakowań oraz ich oznaczenia i numery odpowiadają informacjom zawartym w liście przewozowym, jeżeli list przewozowy nie zawiera uzasadnionego zastrzeżenia przewoźnika. To domniemanie dowodowe ma jednak zastosowanie tylko wtedy, gdy istnieje list przewozowy, który jest zgodny z przepisami art. 5 i 6 CMR. Jeżeli – tak jak w tym przypadku – nie został wystawiony ani list przewozowy, ani dokument przewozowy, dowodem na liczbę przekazanych przesyłek może być co do zasady również pokwitowanie podpisane przez przewoźnika lub jego kierowcę.

Jeśli kierowca podpisze pokwitowanie bez przeprowadzenia ewentualnego sprawdzenia liczby sztuk, działa w złej wierze, jeśli później twierdzi, że pokwitowanie zostało wystawione „w ciemno”.  Nawet jeśli pokwitowanie odbioru zostało podpisane bez sprawdzenia, ustanawia ono wzruszalne domniemanie, że opakowanie karboplatyny zostało przejęte.

Federalny Trybunał Sprawiedliwości orzekł również, że przewoźnik ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę zgodnie z art. 29 CMR. Zarzut lekkomyślności jest uzasadniony, ponieważ kontrola załadowanego towaru i zamknięcie naczepy ciężarówki po zakończeniu załadunku przez kierowcę stanowią elementarne środki ostrożności zapobiegające utracie towaru.

Praktyczne wskazówki

Aby uniknąć odpowiedzialności na podstawie art. 29 CMR, konieczne jest sprawdzenie przez kierowcę liczby (i stanu) załadowanych towarów podczas załadunku. Jeśli kontrola zostanie odrzucona, kierowca musi odnotować ten fakt w liście przewozowym, na liście załadunkowym lub w pokwitowaniu odbioru. Aby uniknąć ryzyka związanego z odpowiedzialnością, przewoźnik ma obowiązek zobligować kierowcę (lub podwykonawcę) do podjęcia odpowiednich środków kontroli.